CSS Dersleri

Grid hizalama ve sıralama işlemleri

Fatih Hayrioğlu

23 Ara 2019 — 6 min read

CSS grid yazılarımızın 10. sundayız. Yazımızın konusu hizalama ve sıralama hakkında olacaktır.

CSS grid ögesi ve kapsayıcısına atanan toplam 9 adet hizalama tanımları vardır.

justify-items
align-items
place-items
justify-content
align-content
place-content
justify-self
align-self
place-self

Yukarıdaki tanımlar W3C'nin kutu modeli hizalama modülü olarak belirlediği modülün özellikleridir. Hem grid hem de flex hizalamaları için kullanılır.

justify-items, align-items, tanımlarıyla justify-content, align-content, tanımları arasındaki fark -items ile bitenlere atanan değerler, kapsayıcı içindeki her bir ögeye ayrı ayrı uygulanırken, -content ile bitenlere atananlar kapsayıcı içindeki ögelerin hepsi bir içerik olarak kabul edilip topluca uygulanırlar.

Eğer flex hizalama özelliklerini ve etkilerini biliyorsanız benzer şeyler grid için de geçerlidir. Grid ögelerinin hizalamasında flex'e göre şöyle bir fark vardır: grid iki eksen üzerine (X,Y) etki ederken flex tek eksene etki eder.

{: loading="lazy" }

Bu yazıda flex'te anlattığımız bilgileri tazeleyeceğiz. Bu özellikler kapsayıcıya yaptığı etki ile grid ögesine yaptığı etkileri ayrı ayrı inceleyelim.

Kapsayıcı grid hizalama özellikleri

6'sı grid kapsayıcısına

justify-items
align-items
place-items kısaltması
justify-content
align-content
place-content kısaltması

3'ü grid ögesine atanır.

justify-self
align-self
place-self kısaltması

Grid kapsayıcı ve grid öge hizalama tanımları aşağıdaki değerleri alır.

auto
normal
start
end
center
stretch
baseline
first baseline
last baseline

Aşağıda verdiğimiz grid hizalama örneklerini sadece bir değer için vereceğiz. Siz yukarıdaki değerlerin her birini tek tek deneyerek sonuçlarını görebilirsiniz.

justify-items

Kapsayıcı grid içindeki ögelerinin tamamının yatayda hizalanması için kullanılır.

.kapsayici {
   display: grid;
   grid-gap: 1rem;
   grid-template-columns:  repeat(5, 150px);
   grid-template-rows: repeat(5, 100px);
   justify-items: center;
}

{: loading="lazy" }

Yatayda tüm grid ögelerini ortalamış olduk. Grid ögesinin içeriği grid hücresinin alanından daha büyükse bu özellik işlevsel olur.

justify-items atanmış kapsayıcı içindeki her bir grid ögesinin justify-self değerine atanmış gibi davranır.

align-items

Kapsayıcı grid içindeki ögelerinin tamamının dikeyde hizalanması için kullanılır.

.kapsayici {
   display: grid;
   grid-gap: 1rem;
   grid-template-columns:  repeat(5, 150px);
   grid-template-rows: repeat(5, 100px);
   align-items: center;
}

{: loading="lazy" }

Dikeyde tüm grid ögelerini ortalamış olduk.

align-items atanmış kapsayıcı içindeki her bir grid ögesinin align-self değerine atanmış gibi davranır.

place-items kısaltması

place-items tanımı yukarıda tanımladığımız align-items ve justify-items tanımlarının kısaltmasıdır. Yatay ve dikey tanımları ortak bir yerden yapılmış oluruz.

.kapsayici {
   display: grid;
   grid-gap: 1rem;
   grid-template-columns:  repeat(2, 100px);
   grid-template-rows: repeat(3, 50px);
   justify-content: center end;
}

place- tanımları grid ile birlikte geldiği için diğer tanımlara göre tarayıcı desteği daha düşüktür. Şu an baktığımda %87 (Aralık 2019)

justify-content

Grid ögelerinin genişliği, kapsayıcıdan az olduğu durumlar için etkindir. Grid kapsayıcı, içindeki ögeleri tek bir içerik gibi kabul edip ona göre atanan değerleri uygular. justify-content yatayda hizalama yapar.

Yukarıdaki değerlere ek olarak

space-around
space-between
space-evenly

değerlerini de alır.

.kapsayici {
   display: grid;
   grid-gap: 1rem;
   grid-template-columns:  repeat(2, 100px);
   grid-template-rows: repeat(3, 50px);
   justify-content: center;
   width: 315px;
   height: 250px;
}

{: loading="lazy" }

Grid kapsayıcı, içindeki tüm ögeler bir içerik gibi kabul edip tümü birden yatayda ortalandı.

align-content

Grid ögelerinin yüksekliği kapsayıcıdan az olduğu durumlar için etkindir. Grid kapsayıcı içindeki ögeleri tek bir içerik gibi kabul edip ona göre atanan değerleri uygular. align-content tanımı içeriği dikeyde hizalar.

Yukarıdaki değerler ek olarak

space-around
space-between
space-evenly

değerlerini de alır.

.kapsayici {
   display: grid;
   grid-gap: 1rem;
   grid-template-columns:  repeat(2, 100px);
   grid-template-rows: repeat(3, 50px);
   align-content: center;
   width: 315px;
   height: 250px;
}

{: loading="lazy" }

Grid kapsayıcı, içindeki tüm ögeler bir içerik gibi kabul edilip tümü birden dikeyde ortalandı.

place-content kısaltması

place-content tanımı align-content ve justify-content tanımlarının kısaltmasıdır.

.kapsayici {
   display: grid;
   grid-gap: 1rem;
   grid-template-columns:  repeat(2, 100px);
   grid-template-rows: repeat(3, 50px);
   place-content: start center;
}

place- tanımları grid ile birlikte geldiği için diğer tanımlara göre tarayıcı desteği daha düşüktür. Şu an baktığımda %87 (Aralık 2019)

Grid ögesi tanımları

CSS grid ögesi hizalama tanımları 3 tanedir.

align-self
justify-self
place-self kısaltması

Aldığı değerler kapsayıcı değerleriyle aynıdır.

justify-self

Tanımlandığı CCC grid ögesinin yatayda hizalanmasını sağlar.

.oge1 {
    justify-self: start
}

{: loading="lazy" }

oge1 sınıfı tanımlı ilk eleman belirlenen hücrenin başlangıç çizgisine hizalanmıştır.

align-self

CSS grid ögesine atanan bu tanımlama ile sadece tanımlı ögenin dikeydeki hizasını ayarlarız.

.item1 {
    align-self: end;
}

{: loading="lazy" }

oge1 sınıfı tanımlı ilk eleman belirlenen hücrenin alt çizgisine hizalanmıştır.

place-self kısaltması

CSS ögesine atanan align-self ve justify-self tanımları kısaltıp tek tanımda birleştirebilriz.

.item1 {
    place-self: center right
}

place- tanımları grid ile birlikte geldiği için diğer tanımlara göre tarayıcı desteği daha düşüktür. Şu an baktığımda %87 (Aralık 2019)

Sıralama order özelliği

order özelliği flex'ten bildiğimiz bir özellik. CSS grid ögeleri de tanımlanan order değerine göre sırasını ayarlar. order tanımı grid tarafından otomatik olarak sıralanmış ögelere etki eder, grid-column, grid-rows ve grid-areaile sıralaması özel olarak etikilenmiş ögelere etki etmez.

İçeriği dinamik olarak eklenen ögelerin olduğu bir yapıda order özelliği kullanılabilir. Dinamik birçok öge eklediğimiz bir yapıda, bir ögenin her zaman en son sırada olmasını order ile sağlayabiliriz.

Flex'tekinin aksine grid ögelerinin sıralaması için sadece order özelliği yoktur. Yukarıda gördüğümüz ve diğer yazılarda bahsettiğimiz özellikler ile sıralama işini yapabiliyoruz. Grid yapısı içinde order çok aranacak bir özellik değil gibi.

Grid ögelerinin sıralama özellikleri sadece görsel olarak etki eder. Kaynak kodunun sıralamasına etki etmediği için erişebilirlik açısından sorunlar çıkarabilir. Bu konuya dikkat etmek gerekir.

Kalın sağlıcakla.