CSS Grid Özellikleri

4 Mart 2019

Bir önceki yazıda CSS Grid‘e giriş yaptık ve grid ile gelen yeni terimleri öğrendik. İşin teorisini öğrenmeye devam edelim.

CSS Grid ile birlikte 17 adet özellik öğreneceğiz. Bunların bazıları daha önce bildiğimiz özellikler (grid hizalama özellikleri), bazılarıysa tamamen yeni özellikler. Bu özelliklerin yanı sıra yeni tanımlar, değerler ve birimler de öğreneceğiz.

Kapsayıcı grid ve grid ögesi özellikleri diye iki ana gruba ayıracağız özellikleri. Flex’e benzer bir yapı. Tümünü bir anda sunmak yerine bölüm bölüm tanıtmak daha iyi olur diye düşünüyorum.

Bu yazı içinde birçok yeni kavramla karşılaşacağız, bu kavramlara kısaca değinip sonraki yazılarda daha detaylı bahsedeceğim.

---

Grid container (kapsayıcı) Özellikleri		Grid ögesi özellikleri
grid-template-columns		grid-column-start
grid-template-rows		grid-column-end
grid-template-areas		grid-row-start
grid-template		grid-row-end
grid-column-gap		grid-column
grid-row-gap		grid-row
grid-gap		grid-area
justify-items		justify-self
place-items		align-self
justify-content		place-self
align-content
place-content
grid-auto-columns
grid-auto-rows
grid-auto-flow
grid

---

Yukarıdaki listeden kalın olarak işaretlediklerimi bu makalede inceleyeceğiz.

Kapsayıcı (container) bir grid oluşturduktan sonra sayfa planını oluşturmak için satır ve kolonları oluşturmanın bir kaç yöntemi var. Bu yöntemleri sırasıyla göreceğiz.

İlk olarak grid-template-columns ve grid-template-rows özelliklerini öğrenelim.

grid-template-columns özelliği

grid-template-columns CSS özelliği, oluşturduğumuz grid’in ızgara çizgi isimlerini (line name) ve ızgara kolonlarının iz boyutlandırma işlevini (track size) tanımlar. Atanan değerler ızgara iz listesi olarak adlandırılan boşluklarla ayrılmış değerleri ifade eder. Çizgi isimleri isteğe bağlıdır.

Yapısı : grid-template-columns: none | İz-listesi | Otomatik-iz-listesi
Aldığı Değerler : none | İz-listesi | Otomatik-iz-listesi
Başlangıç değeri: none
Uygulanabilen elementler: Kapsayıcı ızgaralara
Kalıtsallık: Yok

Aldığı değerler

• none değeri: Başlangıç değeridir. Bu değer atanan kapsayıcı grid Explicit (Belirlenmiş) Grid kapsamının dışına çıkar. (grid-template-area özelliği ile Belirli Grid özellikleri kapsamına sokulmuş olabilir.) Explicit (Belirlenmiş) ve Implicit (Belirsiz) Izgaralar kavramlarını daha sonra daha detaylı anlatacağız.

• İz listesi değer kümesi(track-list) / Otomatik iz listesi değer kümesi(auto-track-list) Değerler listesi her bir grid izinin boyutunu ve grid çizgisi ismini belirler.

  [ Grid çizgisi isimi ? [ İz boyutu

  İz tekrar işlevi ] ]+ Grid çizgisi isimi ?

  • grid iz boyut değerleri (track-size):
    • ölçü değerleri CSS uzunluk (px, em, vm vh, …) değerleri ve yüzde değerler. Tanımlanan değer kolon genişliğini belirler ve eksi değer alamaz. Örneğin 25%, 250px, 100vw gibi.
  - esnek değer: fr(ing. fraction) birimi “kesir” anlamına gelir. px veya % gibi bir uzunluk değil, bunun yerine “esnek” bir birim olarak kabul edilir. CSS grid ile birlikte gelen bir değerdir. Kullanılabilir alanı tanımlamamızı sağlayan esnek bir birimdir. İleride bu değere daha detaylı değineceğiz. fr birimi

     

  

      - max-content: Izgara izi içindeki en geniş içerikli ögesinin değeridir. Metin bir alt satıra kaydırılmadan ölçülür. - min-content: Izgara izi içindeki ızgara ögesinin en az daraldığı durumdaki değeridir. Metin taşmadan daralabileceği en son noktadaki değerdir. - auto: En fazla max-content değeri kadar, en az min-content değeri kadar değer alır.

  • minmax(min, max): min değerine eşit veya daha büyük ve max değerden küçük veya ona eşit bir boyut aralığı tanımlar. Eğer max değeri min değerinden küçükse max değeri yok sayılır ve fonksiyon min değeri olarak kabul edilir.

  • fit-content (ölçü değeri

    yüzde değeri) Belirlenen değer max-contentdeğerinden büyükse max-contentdeğerini alır, grid ögesi en az auto değeri kadar olur. minmax(auto, max-content) şeklinde formulize edilmiş.

  • inherit: Kalıtsal olarak aldığı değere döner. ebeveyninden aldığı değere döndürür.

  • initial: Başlangıç değerine döndürür.

  • unset: Bu değer kısmen inherit kısmen initial değeri gibi davranır. Kalıtsal olarak ebeveyninden gelen değerleri alırken kalıtsal olarak gelmeyen değerlerde initial gibi davranıp başlangıç değerini alır.

• repeat() işlevsel değeri Tekrarlanan içerikli sayfa yapısından kolonları daha basit ve anlaşılır kılan bir değer yapısıdır. Bu işlevselliği bize repeat() fonksiyonunu sağlar.

grid-template-columns: 30px 100px 30px 100px 30px 100px 30px 100px;
    
/* yukaridaki kodu repeat fonksiyonu ile yazalim * /
    
grid-template-columns: repeat(4, 30px 100px);
    

• Grid çizgisi ismi: Projeler büyüdükçe tanımlanan değerler anlamsız olmaya başlayıp kod okunurluğu düşer. Bu durumun önüne geçmek için grid çizgilerini adlandırıp tanımlarımızın içinde kullanırız. Verdiğimiz bu isimlere grid çizgi ismi denir.

grid-template-columns: [menu-start] 150px [menu-end icerik-start] 1fr [icerik-end banner-start] 1fr [banner-end];

daha anlaşılır bir yapı. Bu isimleri daha sonra kodumuz içinde kullanabilmemiz de ayrı bir güzellik.

Aldığı değerleri burada bitirdik.

Aldığı değerlerin yetenekleri için MDN’nin örneklediği listeye göz atalım.

/* Başlangıç değeri */
grid-template-columns: none;

/* <track-list> Grid iz değer kümesi */
grid-template-columns: 100px 1fr;
grid-template-columns: [linename] 100px;
grid-template-columns: [linename1] 100px [linename2 linename3];
grid-template-columns: minmax(100px, 1fr);
grid-template-columns: fit-content(40%);
grid-template-columns: repeat(3, 200px);

/* <auto-track-list> Otomatik grid iz değer kümesi */
grid-template-columns: 200px repeat(auto-fill, 100px) 300px;
grid-template-columns: minmax(100px, max-content)
                       repeat(auto-fill, 200px) 20%;
grid-template-columns: [linename1] 100px [linename2]
                       repeat(auto-fit, [linename3 linename4] 300px)
                       100px;
grid-template-columns: [linename1 linename2] 100px
                       repeat(auto-fit, [linename1] 300px) [linename3];

/* Genel değerler */
grid-template-columns: inherit;
grid-template-columns: initial;
grid-template-columns: unset;

Basit bir örnekle özelliği anlayalım.

Kodu incelediğimizde .kapsayici seçicisine tanımlanan display: grid; ve grid-template-columns: 25% 25% 25% 25%; tanımları bize 4 kolonlu ve her kolon genişliği 25% olan bir sayfa planı oluşturdu.

CSS grid’in en büyük özelliği iki eksenli sayfa planı olduğu için tam olarak giriş yapmak için birde satır eklemeyi öğrenmemiz gerekiyor.

grid-template-rows özelliği

grid-template-rows CSS özelliği, oluşturduğumuz grid’in ızgara çizgi isimlerini (line name) ve ızgara satırlarının iz boyutlandırma işlevini (track size) tanımlar. Atanan değerler ızgara iz listesi olarak adlandırılan boşluklarla ayrılmış değerleri ifade eder. Çizgi isimleri isteğe bağlıdır.

   

Yapısı : grid-template-rows: none | İz-listesi | Otomatik-iz-listesi
Aldığı Değerler : none | İz-listesi | Otomatik-iz-listesi
Başlangıç değeri: none
Uygulanabilen elementler: Kapsayıcı ızgaralara
Kalıtsallık: Yok

   

Alın size çubuklu forma :) grid-template-s: 100vh; tanımı bize bir satır olacağını ve bu satır yüksekliğinin de ekran yüksekliği ile eşit olacağını gösterir. Genişlik ve yükseklik olarak esnek bir sayfa planımız oldu. Hemde 3 satır kod ile.

grid-template-rows özelliğini anlamak için örneğe ufak ek daha yapalım.

Büyük ekranlarda 4 kolon tek satır olan ekran küçük ekranlarda 2 satır 2 kolon olacak şekilde kod yazdık.

CSS Grid’in kazanımların biri de uyumlu web için yazdığımız kod sayısını azaltmasıdır. Bu sayede grid sistemleri için bootstrap, foundation, 960grid gibi yapılara gerek kalmıyor. Çünkü grid alanlarınızı kendiniz sistematik olarak kodlayabiliyorsunuz.

grid-gap, grid-column-gap ve grid-row-gap

grid-gap, grid-column-gap ve grid-row-gap tanımları ızgara çizgisinin kalınlığını belirler. İkisini ayrı ayrı tanımlaya bildiğimiz gibi grid-gap kısayoluyla iki değeri tek özellikle de tanımlaya biliriz.

CSS Çoklu kolon özelliğinden bildiğimiz column-gap özelliğine benzer bir yapıdadır. Çoklu kolonlarda sadece kolon düşünüldüğü için özellik column-gap olarak tanımlanmış, ancak grid iki eksenli olduğu için grid-column-gap ve grid-row-gap olarak tanımlanmıştır. Çok kullanışlı bir özellik. Flex’e de geleceği konuşuluyor.

Yapısı : grid-gap: <‘grid-row-gap’> <‘grid-column-gap’>?
Aldığı Değerler : değer | yüzde değer
Başlangıç değeri: 0
Uygulanabilen elementler: Kapsayıcı ızgaralara
Kalıtsallık: Yok

   

Grid özelliklerini, değerlerini, birimlerini ve tanımlarını öğrenmeye devam edeceğiz. Şimdiye kadar öğrendiklerimizle birşeyler deneyerek CSS grid özelliklerini pekiştirmekte fayda var.

Kaynaklar

• https://cssreference.io/property/grid-template-columns/
• https://cssreference.io/property/grid-template-rows/
• https://css-tricks.com/snippets/css/complete-guide-grid/#prop-grid-template-columns-rows
• https://tympanus.net/codrops/css_reference/grid/#section_grid-container-properties
• https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/gap
• alligator.io/css/grid-gap/
• https://www.quackit.com/css/css3/properties/css_grid-row-gap.cfm
• https://www.quackit.com/css/css3/properties/css_grid-template-columns.cfm
• zcfy.cc/original/learn-css-grid-a-guide-to-learning-css-grid-jonathan-suh
• https://www.youtube.com/watch?v=lZ2JX_6SGNI (Min & Max Content Sizing in CSS Grid)

Daha fazla oku

CSS'de lightdark() fonksiyonuyla kolayca koyu / açık mod yazımı

CSS'de lightdark() fonksiyonuyla kolayca koyu / açık mod yazımı Devamını oku

field-sizing özelliği

05 August 2024 tarihinde yayınlandı.

Tarayıcı geliştirici araçlarında yakınlaştırma ve uzaklaştırma yapmak

10 June 2024 tarihinde yayınlandı.