Çok kolonlu yapılar ve çok kolonlu menüler

17 Mart 2010

Son zamanlarda bir çok yerde gözüme çarpan bir menü tipi var; iki kolonlu, üç kolonlu vb. menü tipleri. CSS ile en optimum şekilde bu menüyü nasıl yapabilirim diye araştırdım ve sizlerle paylaşmaya karar verdim. Konuyu inceledikçe çok kolonlu yapıların sadece menülerde değil site içeriklerinde de kullanabileceğimizi gördüm. İlk olarak yapının nasıl olduğunu göstereceğim, sonrada menüde nasıl kullanıldığını.

Web mecrası geliştikçe ihtiyaçlarımızda gelişiyor ve ihtiyaçlarımızı karşılayacak metotlar arıyoruz. Çok kolonlu yapılarda böyle bir metot aslında. Sitemizi kullanan insanlar genelde menü vb. erişim ve gezinti araçlarını kullanarak sitemizi dolaşırlar. Menü gibi gezinti araçları site yapısı düşünüldüğünde sayfamızın en önemli alanlarıdır. Bu alanları en iyi şekilde tasarlanması ve düşünülmesi sitemizi daha kullanışlı ve etkin hale getirecektir. 

Bu düşünceler ile bir çok web site geliştiricisi çeşitli yöntemler denedi ve denemeye devam ediyor. Kullanılabilirliği en üst düzeye çıkarmak için çeşitli metotlar üretilmektedir. Bence bunlardan en güzellerinden biridir çok kolonlu menüler.

Yatay ve dikey örneklerimiz olmasına karşın genelde yatay ve üst menüdeki örnekler daha kullanışlıdır. Kullanıcıya uzun menü alanlarına erişebilmek için kaydırma çubuğunu kullanırlar buda bizim için bir dezavantajdır. Çok kolonlu menüler bu gibi durumlardan bizi kurtarır. Sitemizi daha derli toplu gösterir.

Çok kolonlu menü örneklerini incelediğimizde belli başlı 2-3 yöntem ile oluşturulduğunu görürüz. Bunları aşağıda inceleyeceğiz. Projelerimizde çoklu menü kullanmaya karar verdiğimizde hangisi projemize uygun ise onu kullanacağız. 

Ayrıca javascript yardımı ile ve css3 yardımı ile de çoklu menü oluşturabiliriz bunlarıda göreceğiz.

Burada anlatacağımız metotlar sadece menülerde kullanılmaz, site içeriğindeki benzer yapılar içinde aynı metotlar kullanılabilir. 

1. Yol: float uygulanmış liste ögeleri

Bu yöntemde ul elemanına sabit bir genişlik verip, her bir li elemanına float ve sabit genişlik tanımı yaparak yan yana dizeriz. Çok kolonlu yapılarını oluşturmak için en basit metottur. 

Dezavantajı listelemek istediğimiz ögeleri yan yana dizer. Normalde istenen birinci kolonu bitirdikten sonra ikinci kolona geçmesidir.

<ul>
    <li>Birinci Oge</li>
    <li>İkinci Oge</li>
    <li>Üçüncü Öge</li>
    <li>Dördüncü Öge</li>
    <li>Beşinci Öge</li>
    <li>Altıncı Öge</li>
    <li>Yedinci Öge</li>
    <li>Sekizinci Öge</li>
    <li>Dokuzuncu Öge</li>
    <li>Onuncu Öge</li>
</ul>

CSS kodumuz

ul {
    width: 700px;
    list-style-type:none;
}
li {
    width:180px;
    margin:15px 0 0 0;
    padding:0 10px 0 0;
    line-height:15px;
    float:left;
}

Örneği görmek için tıklayınız.

700px tüm genişlik içindir her ögenin genişliğini 180px verip bide sağdan 10px padding değeri ile yan yana dizeriz. 

Örneği biraz daha geliştirip açılır menü haline getirelim. 

HTML Kodu;

<ul id="menu">
    <li><a href="">Tencere</a>
        <ul class="kapsul">
        <li><a href="">Birinci Oge</a></li>
        <li><a href="">İkinci Oge</a></li>
        ....
        <li><a href="">Onuncu Öge</a></li>
        </ul>
    </li>
    <li><a href="">Tava</a></li>
    <li><a href="">Çaydanlık</a></li>
    <li><a href="">Leğen</a>
        <ul class="kapsulSolda">
        <li><a href="">Birinci Oge</a></li>
        <li><a href="">İkinci Oge</a></li>
        .....
        <li><a href="">Onuncu Öge</a></li>
        </ul>
    </li>
</ul>

CSS kodu;(kodun uzun olduğuna bakmayın çoğu kod menü elemanlarını daha güzel görünmesini sağlamak için eklenmiştir.) Bunu menüye uygulayalım

ul{
	margin:0;
	padding:0;
	list-style:none
}

ul li{
	float:left;
	width:180px;
	border-top:3px solid #fff;
	position:relative
}

ul li:hover,
ul li.over{
	border-top:3px solid #C30;
	background-color:#eee;
	width:180px;
}

ul li a{
	font:12px "Trebuchet MS", Arial, Helvetica, sans-serif;
	text-decoration:none;
	display:block;
	padding:5px 5px 5px 10px;
	color:#0657ad;
	font-weight:bold
}

İlk menü öğelerini oluşturduk.

ul li:hover ul,
ul li.over ul{
	display:block;
}

Burada virgülün ilk kısmı ie6 hariç olan kısmı için ie6 için ise aşağıdaki javascript kodunu yazacağız.

Tabi başımızın belası ie6 için menüyü açmak için javascript yardımı almamız gerekiyor. Çünkü ie6 linklerin haricinde :hover işleyişini uygulamıyor

startList = function() {
	if (document.all&&document.getElementById) {
		navRoot = document.getElementById("menu");
		for (i=0; i<navRoot.childNodes.length; i++) {
			node = navRoot.childNodes[i];
			if (node.nodeName=="LI") {
				node.onmouseover=function() {
					this.className+=" over";
				}
				node.onmouseout=function() {
					this.className=this.className.replace(" over", "");
				}
			}
		}
	}
}
window.onload=startList;

Açılan menü kısmının tam kapsanması için kapsayamama kodu ekleyeceğiz.

ul li ul:after {
	content: ".";
	display: block;
	height: 0;
	clear: both;
	visibility: hidden;
}

ul li ul {
	display: inline-block;
}
/*IE-mac de bu bolumu sakla \ */
* html ul li ul {height: 1%;}
ul li ul {display: block;}
/* IE-mac bu bolumu saklam artik */

Açılacak menü ul sinin tanımlarını yapıyoruz.

ul li ul {
	width: 580px;
	list-style-type:none;
	display:none;
	border-bottom:3px solid #C30;
	background-color:#eee;
	padding:5px 0 10px 10px;
	position:absolute;
}

ul li li {
	width:180px;
	margin:5px 0 0 0;
	padding:0 10px 0 0;
	line-height:15px;
	float:left;
	border:0;
}

ul li li:hover{
	border:0
}

ul li li a{
	color:#0657ad;
	text-decoration:underline;
	padding:0;
	font-weight:normal
}

ul li li a:hover{
	color:#C30;
	text-decoration:none
}

ul li ul.kapsulSolda{
	right:0
}

Kolonlama için yukarıdaki yöntemi uyguluyoruz.

Örneği görmek için tıklayınız.

2. metot: Margin yönlendirmeleri ile

Çok kolonlu yapıları oluşturmak için diğer bir yöntemde ikinci ve üçüncü kolonlara sağdan ve üstten margin değerleri vererek yapmaktır. Bu metodun avantajı kolon dizilişinin istediğimiz gibi olmasıdır. Bu metotta çoğaltacağımız kolonlara ek sınıflar eklemeliyiz. 

<ul>
    <li class="kolon1"><a href="#">Öğe 1</a></li>
    <li class="kolon1"><a href="#">Öğe 2</a></li>
    <li class="kolon1"><a href="#">Öğe 3</a></li>
    <li class="kolon1"><a href="#">Öğe 4</a></li>
    <li class="kolon1"><a href="#">Öğe 5</a></li>
    <li class="kolon2 sifirla"><a href="#">Öğe 6</a></li>
    <li class="kolon2"><a href="#">Öğe 7</a></li>
    <li class="kolon2"><a href="#">Öğe 8</a></li>
    <li class="kolon2"><a href="#">Öğe 9</a></li>
    <li class="kolon2"><a href="#">Öğe 10</a></li>
    <li class="kolon3 sifirla"><a href="#">Öğe 11</a></li>
    <li class="kolon3"><a href="#">Öğe 12</a></li>
    <li class="kolon3"><a href="#">Öğe 13</a></li>
    <li class="kolon3"><a href="#">Öğe 14</a></li>
    <li class="kolon3"><a href="#">Öğe 15</a></li>
    <li class="kolon3"><a href="#">Öğe 16</a></li>
</ul>

CSS kodumuzu yazalım

ul{
	margin: 0 0 1em 2em;
	padding: 0;
}

ul li{
	line-height: 1.2em;
	margin: 0;
	padding: 0;
}

* html ul li{
	position: relative;
}

ul li.kolon1{
	margin-left: 0em;
}

ul li.kolon2{
	margin-left: 10em;
}

ul li.kolon3{
	margin-left: 20em;
}

li.sifirla{
	margin-top: -6em;
}

ul li a{
	display: block;
	text-decoration: none;
	width: 7em;
}

ul li a:hover{
	text-decoration: underline;
}

Örnek kodu görmek için tıklayınız.

Yukarıdaki kodda ilk li tanımımız bir önceki metot ile neredeyse aynıdır. Tek farklı olan kısım position:relativetanımıdır, bu tanım ie’deki sorunları gidermek için eklenmiştir. Her kolonun soldan mesafesi margin-left değerleri tanımlanarak sağlanmıştır. İkinci ve üçüncü kolonları yukarı çekmek içinde menü yüksekliği kadar eksi margin değeri verilerek yukarı çekilmiştir.

Margin yönlendirmeleri ile menü oluşturmak pek mantıklı değildir. Esnek olmayan bu yöntem menü ekleme ve çıkarmalarında osurn çıkarır.

3. Metot: Kapsayıcı katman ile bölmek

Bu metotta çoklu kolonlara ayrılacak listeler kapsayıcı katmanlar ile ayrılarak her bir kolon oluşturulur. Bu metotta yükseklik ile ilgi bir şey yapmaya gerek yoktur ve esnek bir yapıya sahiptir. 

<div class="licol">
    <ol>
        <li>Let me not to the marriage of true minds</li>
        <li>Admit impediments; love is not love</li>
        <li>Which alters when it alteration finds</li>
        <li>Or bends with the remover to remove</li>
    </ol>
</div>
<div class="licol">
    <ol start="5">
        <li>Oh, no, it is an ever fixed mark</li>
        <li>That looks on tempests and is never shaken;</li>
        <li>It is the star to every wand'ring bark</li>
        <li>Whose worth's unknown, although his height be taken</li>
    </ol>
</div>
<div class="licol">
    <ol start="9">
        <li>Love's not Time's fool, though rosy lips and cheeks</li>
        <li>Within his bending sickle's compass come;</li>
        <li>Love alters not with his brief hours and weeks</li>
        <li>But bears it out even to the edge of Doom</li>
    </ol>
</div>

CSS kodumuzda kısadır.

li {
    margin:15px 0 0 0;
    padding:0 10px 0 0;
    line-height:15px;
}

.licol {
    float: left;
    width: 200px;
}

Örnek kodu görmek için tıklayınız.

Diğer metotlara göre avantajlı görünen bu metodun da kendince sorunları vardır. Menü yaparken kapsayıcı bir katman(div) atayıp bu katman içinde ul’leri float ve genişlik vererek yan yana koyarız.

<ul id="menu">
    <li>
        <a href="">Tencere</a>
            <div class="ucluKolon">
              <ul>
                <li><a href="">Let me not to the marriage of true minds</a></li>
                ...
              </ul>
              <ul>
                <li><a href="">Oh, no, it is an ever fixed mark</a></li>
                ...
              </ul>
              <ul>
                <li><a href="">Love's not Time's fool, though rosy lips and cheeks</a></li>
                ...
              </ul>
            </div>
    </li>
....
</ul>

İlk menü kısmını ilk yaptığımız ile aynı kodlara sahip olacaktır.

ul{
	list-style: none;
	margin: 0;
	padding: 0;
}

ul li{
	border-top: 3px solid #fff;
	float: left;
	position: relative;
	width: 180px;
}

ul li:hover, ul li.over{
	background-color: #eee;
	border-top: 3px solid #C30;
	width: 180px;
}

ul li a{
	color: #0657ad;
	display: block;
	font: 12px "Trebuchet MS", Arial, Helvetica, sans-serif;
	font-weight: bold;
	padding: 5px 5px 5px 10px;
	text-decoration: none;
}

Daha sonra kapsayıcı katman tanımlarını yapıyoruz. Tabi öncesine kapsayamama sorunu kodunu ekleyerek. Kapsayamama sorunu kodlarını başa ekliyoruz çünkü bu kısmı sayfa normal gösteriminde gizlememiz gerekiyor.

div.ucluKolon:after{
	clear: both;
	content: ".";
	display: block;
	height: 0;
	visibility: hidden;
}

div.ucluKolon{
	display: inline-block;
}

* html div.ucluKolon{
	height: 1%;
}

div.ucluKolon{
	display: block;
}

div.ucluKolon{
	background-color: #eee;
	border-bottom: 3px solid #C30;
	display: none;
	padding: 5px 0 10px 10px;
	position: absolute;
	width: 600px;
}

Üst menüde en sağdaki menü elemanının altında açılan menü sağ doğru değilde sola doğru açılacak, bunun için

.sagda{
	right:0
}

Üç kolonlu yapıyı oluşturmak için katman içindeki ul’lere genişlik ve float tanımı yapıyoruz.

div.ucluKolon ul{
	float:left;
	width:200px
}

üst menülerin üzerine gelince açılması için

ul li:hover div.ucluKolon, ul li.over div.ucluKolon{
	display:block
}

ie6 için javascript kodumuzu yazıyoruz. Yukarıdaki kodun aynısı.

Örnek kodu görmek için tıklayınız.

4. CSS 3 column-count özelliği ile

CSS3 ile birlikte gelen yeni bir özellik sayesinde işler çok kolaylaştırıyor. 

<ul id="menu">
    <li>Birinci Oge</li>
    <li>İkinci Oge</li>
    <li>Üçüncü Öge</li>
    <li>Dördüncü Öge</li>
    <li>Beşinci Öge</li>
    <li>Altıncı Öge</li>
    <li>Yedinci Öge</li>
    <li>Sekizinci Öge</li>
    <li>Dokuzuncu Öge</li>
    <li>Onuncu Öge</li>
</ul>

CSS kodumuz ise iki satır

ul#menu{
    width:700px;
    column-count: 3;
    -moz-column-count: 3;
    -webkit-column-count: 3;
}

Örnek kodu görmek için tıklayınız.

Farklı tarayıcılar için yazılan bu kod maalesef ie ve opera’nın desteği olmadığı için uygulaması şimdilik yok.

5. Metot: Javascript yardımı ile

Aslında bu yöntem bir önceki metodun tamamlayıcı bir metodudur.

Bu metotta css3 column-count özelliği ile yine css ile kodu yazacağız, javascript ile de desteklemeyen tarayıcılara uyumlu hale getireceğiz.

Bu javascript kodunu csscripting.com sitende yayınlanmış, ancak bu site yayında değil cvwdesign.com sitesinde kodu buldum. Açıkça söylemek gerekirse bunun dışında çalışan javascript kodu bulamadım. 

Bu kodu kullanırken css kodunuzu harici kullanmalıyız aksi halde kod çalışmıyor. 

<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01//EN"
"http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd">
<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" />
<title>Çoklu kolon</title>
<link href="kolon.css" rel="stylesheet" />
<!--[if IE]><script type="text/javascript" src="css3-multi-column.js"></script><![endif]-->
</head>
<body>
    <ul class="column">
        <li>list item</li>
        <li>list item</li>
        <li>list item</li>
        <li>list item</li>
        <li>list item</li>
        <li>list item</li>
        <li>list item</li>
        <li>list item</li>
    </ul>
</body>
</html>

Bu javascript dosyasını ekleyince css3 aşağıdaki özelliklere karşılık gelen özellikleri

• column-count 
• column-width 
• column-gap
• column-rule

destekliyor. Mevcut açık kodun boyutu fazla gelince çevrimiçi yui kompresor ile javascript dosyasını sıkıştırdım. Gayet güzel bir oran ile dosya boyutunu 37 kb’dan 19 kb’a kadar düşürdüm.

Örnek kodu görmek için tıklayınız.

jQuery yardımı ile çeşitli çözümler mevcuttur. kaynaklar bölümünde yazdım linklerini.

Kaynaklar

• useit.com/alertbox/mega-dropdown-menus.html
• http://articles.techrepublic.com.com/5100-10878_11-5810687.html
• http://www.communitymx.com/content/article.cfm?page=1&cid=27F87
• [http://www.alistapart.com/articles/multicolumnlists/][]
• [http://archivist.incutio.com/viewlist/css-discuss/88422][]
• [http://www.cssplay.co.uk/menus/drop_lists.html][] (örnek)
• [http://www.cssplay.co.uk/menu/column.html][] (farklı bir bakış)
• [http://blog.pengoworks.com/index.cfm/2008/4/3/Preview-jQuery-Multicolumn-Dropdown-Plugin][]
• [http://green-beast.com/experiments/css_double_lists.php][]
• [http://css-discuss.incutio.com/?page=MultipleColumnLists][]
• [http://welcome.hp.com/country/tr/tr/welcome.html][]
• [http://www.smashingmagazine.com/2009/03/24/designing-drop-down-menus-examples-and-best-practices/][]
• [http://www.cvwdesign.com/txp/article/360/multi-column-layout-with-css3-and-some-javascript][]
• [http://codeasily.com/jquery/multi-column-list-with-jquery][] (jquery multi kolon eklentisi)
• [http://welcome.totheinter.net/columnizer-jquery-plugin/][] (jquery multi kolon eklentisi)
• [http://www.americanstandard-us.com/][] (örnek)
• [http://www.gatesfoundation.org/Pages/home.aspx][] (örnek)
• [http://www.cssplay.co.uk/menus/multi-column.html][] (örnek)
• [http://www.whitehouse.gov/][] (Örnek)
• [http://www.wittysparks.com/2009/09/21/build-multi-level-multi-column-multi-menus-with-pure-css/][]
• [http://www.smileycat.com/design_elements/mega_dropdown_menus/#001915][]

http://articles.techrepublic.com.com/5100-10878_11-5810687.html [http://www.alistapart.com/articles/multicolumnlists/]: http://www.alistapart.com/articles/multicolumnlists/ [http://archivist.incutio.com/viewlist/css-discuss/88422]: http://archivist.incutio.com/viewlist/css-discuss/88422 [http://www.cssplay.co.uk/menus/drop_lists.html]: http://www.cssplay.co.uk/menus/drop_lists.html [http://www.cssplay.co.uk/menu/column.html]: http://www.cssplay.co.uk/menu/column.html [http://blog.pengoworks.com/index.cfm/2008/4/3/Preview-jQuery-Multicolumn-Dropdown-Plugin]: http://blog.pengoworks.com/index.cfm/2008/4/3/Preview-jQuery-Multicolumn-Dropdown-Plugin [http://green-beast.com/experiments/css_double_lists.php]: http://green-beast.com/experiments/css_double_lists.php [http://css-discuss.incutio.com/?page=MultipleColumnLists]: http://css-discuss.incutio.com/?page=MultipleColumnLists [http://welcome.hp.com/country/tr/tr/welcome.html]: http://welcome.hp.com/country/tr/tr/welcome.html [http://www.smashingmagazine.com/2009/03/24/designing-drop-down-menus-examples-and-best-practices/]: http://www.smashingmagazine.com/2009/03/24/designing-drop-down-menus-examples-and-best-practices/ [http://www.cvwdesign.com/txp/article/360/multi-column-layout-with-css3-and-some-javascript]: http://www.cvwdesign.com/txp/article/360/multi-column-layout-with-css3-and-some-javascript [http://codeasily.com/jquery/multi-column-list-with-jquery]: http://codeasily.com/jquery/multi-column-list-with-jquery [http://welcome.totheinter.net/columnizer-jquery-plugin/]: http://welcome.totheinter.net/columnizer-jquery-plugin/ [http://www.americanstandard-us.com/]: http://www.americanstandard-us.com/ [http://www.gatesfoundation.org/Pages/home.aspx]: http://www.gatesfoundation.org/Pages/home.aspx [http://www.cssplay.co.uk/menus/multi-column.html]: http://www.cssplay.co.uk/menus/multi-column.html [http://www.whitehouse.gov/]: http://www.whitehouse.gov/ [http://www.wittysparks.com/2009/09/21/build-multi-level-multi-column-multi-menus-with-pure-css/]: http://www.wittysparks.com/2009/09/21/build-multi-level-multi-column-multi-menus-with-pure-css/ [http://www.smileycat.com/design_elements/mega_dropdown_menus/#001915]: http://www.smileycat.com/design_elements/mega_dropdown_menus/#001915

Daha fazla oku

CSS'de lightdark() fonksiyonuyla kolayca koyu / açık mod yazımı

CSS'de lightdark() fonksiyonuyla kolayca koyu / açık mod yazımı Devamını oku

field-sizing özelliği

05 August 2024 tarihinde yayınlandı.

Tarayıcı geliştirici araçlarında yakınlaştırma ve uzaklaştırma yapmak

10 June 2024 tarihinde yayınlandı.